Zmysłowość oddechu. Magdalena Karciarz

Magda Karciarz, Fot. M. Dutko

Wdech i wydech. Jaka oczywistość. Dzieje się to nawet teraz, gdy czytasz te słowa. Cudownie, że nie musisz się zastanawiać, jak to robić! Mądrość twojego ciała czyni to za ciebie. Wdech i wydech. Co odczuwasz? Nawet jeśli niewiele uwagi poświęcasz swojemu oddechowi na co dzień, w każdej chwili możesz to zmienić. Praca do, której Cię zachęcam to droga, która prowadzi poprzez uważność. Niezależnie czy pracujesz z asanami wg metody Iyengara, praktykujesz vinyasa krama jogę czy ashtangę. Na każdej z tej dróg wychodzisz na spotkanie ze swoim oddechem. Co spotykasz? Czy to, czego doświadczasz sprawia Ci radość? Zaciekawia Cię? Czy może umysł kieruje twoją uwagę w inną stronę, bez zespolenia ciała z oddechem? A może nie wiesz czego szukać?

Wyobraź sobie sytuację: znajdujesz się w pomieszczeniu, do którego wpada zdyszany człowiek. Jaka jest Twoja pierwsza reakcja? Albo, idziesz sobie ulicą a obok przebiega dysząca osoba. Jakie myśli temu towarzyszą? Co odczuwasz gdy obserwujesz zasapanego człowieka próbującego wspiąć się po schodach? Czy mimowolnie uwaga nie porusza się w kierunku tych osób? Ich nierówny oddech może powodować niepokój, zaciekawienie, irytacje, współczucie. Niezależnie jednak od reakcji zauważ jaki potencjał tkwi w oddechu.

Twoja praktyka może przybrać formę budowania asan bez tego podstawowego spoiwa, jakim jest oddech. Będą piękne tylko przez chwilę, rozpadną się, co wtedy pozostanie? Jeśli uważność rozpływa się w myślach związanych z przeszłością lub przyszłością trudno o doświadczenie oddechu. Jeśli nie ma świadomości oddechu jest pusta forma. Warto zatem poświęcić chwilę aby w przyjętej formie asany zaprzyjaźnić się ze swoim oddechem.

Szczegółowe opisy mechanizmu oddychania znajdziesz w książkach (m.in. D. Coultera, A. Lysebeth, R. Sen Gupta, BKS Iyengar i innych), artykułach publikowanych na portalu jogasutry.pl (m.in.: Oddech w jodze. Śrivatsa Ramaswami) czy joga-joga.pl (teksty B. Chuchmacz, A. Jawor, D. Fugi czy M. Bobkowskiej). Każdy z fragmentów opisujący ten fizyczny aspekt może pogłębić naszą wiedzę, wprowadzić zrozumienie zachodzących procesów. Może też wprowadzić dysharmonię między słowami, które czytamy a rzeczywistym odczuwaniem. Czasami zdarza się, że nadmiar wiedzy zaburza naturalny proces, który poprzez próbę dostosowania do formalnych wymogów traci swoją stabilność i płynność. Dodatkową przeszkodą może okazać się narzucanie nowych wzorców na element, którego nie czujemy na danym etapie.

Czytając o oddechu brzusznym, przeponowym, pełnym uczysz się, jaki powinien być.  Gdzie go odczuwać, ile powinien trwać, jakie efekty wywołuje. Wdech, wydech. Ale ile trwa u ciebie? Zawsze jest to taki sam czas? Czy na pewno jest to Twoja naturalna długość oddechu? Może próbujesz się wbić w kolejny schemat, bez odczucia tego co jest tu i teraz? Spróbuj przez jakiś czas po obserwować oddech, taki jaki jest. Zaobserwuj co wtedy się dzieje.

Oprócz czasu, który umożliwia wprowadzenie łagodność i równowagi  (rytm) wdechu i wydechu, pojawia się też przestrzeń, w której oddech się porusza. Jego odczuwanie w nozdrzach, gardle czy brzuchu. Gdzie go teraz czujesz? Czy stając na macie pozwalasz sobie na jego odnalezienie? Czy może narzucasz mu formę, która powinna tam być? Przecież nie zawsze potrzebujemy oddechu ujyayi, mocna praca przepony prowadzi nas do bhastrika pranajamy, a oddech brzuszny przywołujemy w relaksacji. W zależności do miejsca, w którym się znajdujemy, doświadczamy innej jego pracy.

Z czasem i przestrzenią oddechu splata się również dźwięk. Będąc na warsztatach z Maćkiem Wielobobem w Nowym Julianowie, które dotyczył pranajamy, zaskoczyło mnie, jak łagodnie acz dobitnie zwrócił uwagę na głośność oddechu w pozycjach. Oddech powinien być słyszalny dla Ciebie i ewentualnie osoby obok – powtarzał. Przypomniałam sobie zdyszaną osobę wbiegającą po schodach. Zaczęłam doświadczać oddechu osób mnie otaczających. Ze zdziwieniem odkryłam, że słyszę oddech osób, które wykonują asany na przeciwległym końcu sali. Podążyłam tym tropem obserwując dźwięk swojego oddechu. Kiedy się zgłaśnia, kiedy cichnie? I jaki to daje efekt? Gdy milkniemy, skupiając się na praktyce asan, naszym głosem jest właśnie oddech. Jest odpowiedzią na pracę, którą wykonują mięśnie. I często nieświadomie informuje nas o stosunku umysłu do rzeczywistości. Komu nie zdarzają się mimowolne westchnięcia? Zdarza się, że po wyjściu z asany unosi się dźwięk wypuszczanego powietrza zwiastującego ulgę. Czy głośny oddech nie przykuwa uwagi? Przemawia agresją, buntem wobec nadmiernej pracy? Czemu służy? Posłuchaj jak oddycha śpiące dziecko. Co mówi jego oddech? Słyszysz w nim spokój, łagodność, lekkość?

Oddech budzi zmysły… Urok pocałunku nie bierze się z dotyku warg lecz właśnie ze zmysłowości oddechu, możesz odkryć jego przyjemność w swojej praktyce. Otulić się swoim oddechem, pozwolić by poprowadził Cię przez doświadczenie ciała i umysły. By dotknął obszarów, które potrzebują uwagi. Rytm, dotyk, przestrzeń i dźwięk oddechu. Wsłuchaj się w to. I gdy pójdziesz za swoim przewodnikiem, może się okazać, że to czego potrzebujesz łatwiej będzie odnaleźć, wyrazić, umocnić. Jonasz Kofta, w jednym ze swoich tekstów, tak pisał:

Miłość
To oddech
W świecie z grubych szyb
Widmo ciepłej mgły
Obecności ślad
Ulotny
Miłość
To oddech
Głęboki
Mocny
To westchnienie fali o piach
Miłość
To tylko oddech
Powietrzem żywi się
I dobrem
I umiera w nas
Gorycz słów
Braknie tchu
Twój oddech
Kiedy śpisz
Ja go słucham
Wtedy wszystko już wiem
(Tekst z płyty Tyle pragnień Macieja Turkowskiego)

Gdy odnajdziesz drogę, która pomoże Ci zaprzyjaźnić się ze swoim oddechem może się okazać, że będzie Twoim sprzymierzeńcem w codziennych chwilach, a praktyka asan nabierze innego wymiaru. Życzę przyjemności odkrywania.

Magdalena Karciarz

– –

Magdalena Karciarz jest nauczycielką jogi we Wrocławiu. Przez ostatnie lata związana z Centrum Jogi Agnieszki Oleksyn we Wrocławiu, gdzie prowadziła zajęcia. Obecnie odkrywa jogę na nowo pod okiem Maćka Wieloboba na kursie nauczycielskim vinyasa krama jogi. Ukończyła podyplomowe studia Techniki relaksacyjne na wrocławskim AWF-ie. Zawodowo nauczyciel akademicki DSW, bibliotekarz, doktorantka UWr. Prowadzi kameralne zajęcia jogi we Wrocławiu.
Strona www Magdy: http://jogosfera.pl/