Jogasutry powracają w wielkim stylu. Klasyczna joga indyjska – Leon Cyboran. Recenzja

Wielki powrót

Jogasutry po wiekach zapomnienia w znowu są powszechnie czytane i komentowane. Ten tekst należący do filozoficznej tradycji indyjskiej swój szczyt popularności miał przed 12 wiekiem naszej ery, kiedy to przez 500 lat był studiowany, komentowany a nawet przetłumaczono go na arabski i staro jawajski. Potem przez 700 lat był praktycznie zapomniany.
Kiedy w połowie 19 wieku James Balantyne dyrektor Varanasi Government Sanscrit College, postanowił dokonać pierwszego anglojęzycznego przekładu Jogasutr zauważył, że „obecnie żaden pandit1 nie głosi tego systemu”.
Od tego czasu wiele się zmieniło, Jogasutry stały się przedmiotem dogłębnych analiz naukowych. Na początku dwudziestego wieku, dzięki Swamiemu Wiwekanadzie, trafiły do kanonu neo-wedanty, a najprawdopodobniej kilkadziesiąt lat później znalazły się w polu zainteresowań BKS Iyengara, Krishnamacharyi i Pattabhiego Joisa. To głównie dzięki tym nauczycielom Jogasutry stały się popularnie wśród osób ćwiczących jogę na zachodzie.
Na tym tle wydanie Klasycznej Jogi Indyjskiej Lona Cyborana jest pozycją wyjątkową.

Jogaśastra

Klasyczna Joga Indyjska Leona Cyborana zawiera zarówno tłumaczenie Jogasutr jak i Jogabhaszji. Obie te pozycje są ze sobą tak powiązane, że czasem funkcjonują pod jedną nazwą Jogaśastra (traktat o jodze). Wspomniane tłumaczenie bazuje zarówno na wielowiekowej tradycji indyjskiej jak i rygorystycznej analizie naukowej. Oprócz precyzyjnego tłumaczenia, znajdziemy w tym dziele doskonałe wprowadzenie do filozofii jogi, oraz autorską próbę interpretacji filozofii jogi. Dodatkowo czytelnik będzie miał okazję aby zapoznać się z „Wiwaraną” komentarzem do „Jogasutr” i Jogabhaszji” przypisywaną Śanakrze. Warte uwagi jest też posłowie pióra Piotra Balcerowicza.

Sutra

Sutra często jest krótkim aforyzmem, próbującym w minimalnej formie zawrzeć maksimum treści. Jest narzędziem mnemotechnicznym, pomagającym zapamiętać a potem przypomnieć wykładane filozoficzne bądź religijne treści. Z powodu swej zwięzłości sutry trudno zrozumieć bez komentarza.
W omawianym wydaniu każda sutra jest jest zapisana w indyjskim alfabecie dewanagari oraz transkrypcji łacińskiej. Choć zapisy te będą głównie interesowały osoby, które chcą się zapoznać z oryginalną pisownią sutr, to warstwa estetyczna książki dużo zyskała dzięki temu zabiegowi.
Tekst posiada dwa rodzaje tłumaczenia każdej sutry. Najpierw następuje przekład dosłowny. Dzięki temu czytelnik może uzmysłowić sobie skalę problemu w tłumaczeniu i interpretacji sutr. Wystarczy wspomnieć, że w całych Jogasutrach znajdują się tylko cztery czasowniki. Gdyby nie komentarz Wjasy same sutry niewiele by nam powiedziały. Druga, rozwinięta forma przekładu jest już uzupełniona o czasowniki, co pozwala nam łatwiej zrozumieć treść sutry.
Dzięki przedstawieniu tłumaczenia dosłownego i rozwiniętego mamy do czynienia z wnikliwym i precyzyjnym tłumaczeniem tekstu sutr.

Bhaszja

Bhaszja w sanskrycie oznacza komentarz. Jogabhaszja Wjasy jest najstarszy i najważniejszym komentarzem do Jogasutry. Bez niego nie moglibyśmy ich zrozumieć. Jest nie tylko źródłem wspomnianych wyżej brakujących czasowników, ale także stanowi tradycyjną interpretacje sutr. Inne komentarze nie tyle komentują same Jogasutry, ale odnoszą się do treści zawartych w Jogabhaszji.
Sama „Jogabhaszja” nie jest tekstem neutralnym, ponieważ bazuje na metafizyce innego od jogi, choć blisko powiązanego, systemu filozoficznego – Sankhji. Ma to ogromny wpływ na sposób w jaki interpretujemy tekst Jogasutr. Takie pojęcia jak „purusza” (dosł. „człowiek”, „osoba”, ale też „byt podmiotowy”), „prakriti” („materia”, „natura”), buddhi („intuicyjna świadomość”) czy ahamkara („ja-działający”, „ja-twórca”, „ego”) – praktycznie nie występują w samym tekście Patańdżalego, natomiast przenikają zarówno wielowiekową tradycję komentatorską jak i naukowe opracowania. Studiując filozofię Jogasutr Patańdżalego w istocie studiujemy Jogasutry w interpretacji Wjasy.

Teksty Leona Cyborana

Na wstęp do tego wydania składają się następujące teksty Leona Cyborana, „Filozofia jogi. Próba nowej interpretacji”, „Joga klasyczna. Filozofia i praktyka” oraz „O etyce Indyjskiej”. Każdy z nich dopełnia obraz filozofii i praktyki jogi. Dodatkowo autor w pierwszym ze wspomnianych tekstów, odchodzi od klasycznego (zgodnego z filozofią sankhji) podejścia do pojęcia puruszy i próbuje dokonać innej, interesującej interpretacji filozofii jogi.

Studiując jogę

Współcześnie znajomość Jogasutr najczęściej ogranicza się do znajomości ośmiu członów jogi (asztangajoga). W przeszłości ten temat jedynie w minimalnym stopniu zajmował komentatorów. Znacznie więcej uwagi poświęcali oni filozoficznym aspektom tekstu Patańdżalego. Jeśli ktoś chce pójść w ślady dawnych mędrców, to „Klasyczna joga indyjska” Leona Cyborana jest pozycją po którą należy sięgnąć. Nie jest to tekst łatwy w odbiorze, ale jeśli go poznasz nigdy już nie spojrzysz na jogę w ten sam sposób. Otworzy się dla ciebie głębia filozofii i praktyki jogi z której będziesz mógł czerpać pełnymi garściami.