Wygoda w asanach. Maciej Wielobób

Pojęcie sukham (wygody, dobrej przestrzeni) niezbyt często bywa rozpatrywane przez praktykujących asany jogi, a przecież jest pojęciem kluczowym w tej praktyce. Wygoda to nic innego jak rozluźnienie i wolność od napięcia… Niestety rozluźnienie jest pojęciem, którego nie rozumie wiele osób. Część osób myli go z elastycznością, jednak to zupełnie co innego, bowiem rozluźnienie to nie jakość „rozciągnięcia”, a jakość „relaksu”.

Jakość rozluźnienia – wygody – sukham jest kluczowa w praktyce, ponieważ to wolność od napięcia jest wolnością od naszych uwarunkowań. Co więcej, w samej praktyce asan, to rozluźnienie bardziej decyduje o oddziaływaniu pozycji niż techniczna precyzja jej wykonania. Np. ktoś może usłyszeć, skądinąd w dużej mierze słusznie, że salamba sarvangasana (świeca) pomaga uregulować funkcjonowanie tarczycy. Jednakże nawet jeśli świeca będzie wykonana ze świetnie otwartą klatką piersiową, wydłużonym kręgosłupem i nogami, nawet jeśli będzie świetnie wyglądała na zdjęciu, to i tak nie zadziała korzystnie na tarczycę, jeśli gardło będzie napięte. Co więcej, wywoła negatywne skutki. Zawsze stałe napięcie będzie prowadziło do problemów chorobowych w określonych obszarach, fizycznych i psychicznych.

W związku z tym powstaje pytanie o to, jak odnaleźć ten aspekt wygody jako rozluźnienia się. Wbrew temu, co myśli wiele osób, rozluźnienie rzadko kiedy odnajdujemy poprzez leżenie w relaksie lub w pasywnych, relaksacyjnych pozycjach. Nasze najbardziej dokuczliwe i szkodliwe napięcie to tzw. statyczne przeciążenie mięśni. Stres, któremu podlegamy, kumuluje się właśnie w tej formie w naszym organizmie. U zwierząt kumulacja statycznego przeciążenia mięśni jest rozładowywana poprzez walkę lub ucieczkę, która następuje przeważnie po wystąpieniu takiego przeciążenia. U nas najczęściej takie rozładowanie nie następuje, a kumulujące się statyczne przeciążenie owocuje dezintegracją czynności fizycznych, a czasem także i psychicznych.

Jedynym sposobem na rozładowanie tego typu napięcia jest delikatny, łagodny ruch dynamiczny dostosowany do potrzeb i możliwości danej osoby. Oczywiście ten ruch musi być wykonywany bez napięcia np. w stawach nadgarstków i z zachowaniem pewnych prawideł „dobrej pracy”. Dlatego praktyka powinna zawsze zaczynać się od praktyki bardziej dynamicznej niż statycznej. Dynamika praktyki nie jest określeniem jej szybkości, lecz tego, że ciało przechodzi z jednej pozycji do drugiej, bez zatrzymywania się w asanach. W rzeczywistości najkorzystniej, żeby ruchy dynamiczne były wykonywane w pełnej synchronizacji z powolnym oddechem (ok. 4-6 sekund wdech i 4-6 sekund wydech, rytm i długość oddechu utrzymana w kolejnych powtórzeniach), a zatem w niezbyt szybkim tempie. Łagodna praktyka dynamiczna ma jeszcze jedną zaletę: gdy jesteśmy napięci i trwamy długo w asanach, to często utrwalamy swoje napięcia, w praktyce dynamicznej poprzez brak trwania w asanie i zmiany ułożenia ciała minimalizujemy taką możliwość.

Kolejnym czynnikiem, który pomaga odnaleźć jakość sukham – wygody – rozluźnienia jest oddech, który wykorzystujemy jako przedmiot koncentracji dla umysłu, jak również jako czynnik zmniejszający wysiłek potrzebny do wykonania poszczególnych pozycji poprzez umiejętną synchronizację oddechu z ruchem.

Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden kontekst terminu „wygoda” w praktyce asan. Patańdżali, zanim przechodzi do praktyki asany w Jogasutrach, wprowadza praktyki jamy i nijamy, które umożliwiają wejście w odpowiedni stan umysłu, konieczny do kontynuowania praktyki. Kluczowe dla rozwoju jakości wygody czy „dobrej przestrzeni” (jak niektórzy tłumaczą termin sukham) są następujące jamy i nijamy:

Jest jeszcze jeden istotny kontekst praktyki wygody w asanach. Śrivatsa Ramaswami w swojej książce „The Complete Book of Vinyasa Yoga” niejako mimochodem zwraca uwagę na ważny fakt, że wygoda to „radość i wolność od napięcia w pozycji”. Chciałbym zwrócić uwagę na kluczowe pojęcie radości, które tu występuje. Niech towarzyszy Waszej praktyce.

Warto przyjrzeć się też terminowi sukham – wygoda/ „dobra przestrzeń” z innej strony. Tak naprawdę odczuwanie przestrzeni jest odczuciem umysłowym. Przestrzeń lub jej brak możemy odczuwać nie tylko w praktyce pozycji jogi, ale również w naszym życiu. Brak przestrzeni w naszym życiu objawia się niepokojem, wątpliwościami, brakiem motywacji, obniżeniem nastroju. Praktyką, która ma rozszerzać przestrzeń umysłową, jest pranajama. Warto wspomnieć też, że odnalezienie „przestrzeni” w ciele będzie mało użyteczne, gdy tego doświadczenia nie będziemy poszukiwać w naszym życiu codziennym, szczególnie w relacjach z innymi (jamy i nijamy, szczególnie ahimsa).

– –

Maciej Wielobób jest nauczycielem jogi, autorem książki “Terapia jogą” i ebooka o pranajamie. Aktualnie kończy pisać książkę o psychologii jogi, która ukaże się w pierwszej połowie 2012 roku. W przeszłości pracował m.in. jako psychoterapeuta osób z nerwicami mówienia, z wykształcenia jest pedagogiem terapeutą. Aktualnie prowadzi kameralną szkołę jogi w Krakowie, jak również warsztaty i seminaria jogi w całej Polce. Szkoli nauczycieli jogi w podejściu vinyasa krama. Jest redaktorem naczelnym portalu JogaSutry.pl.
Szkoła jogi Maćka w Krakowie: http://www.joga-krakow.pl
Warsztaty jogi z Maćkiem: http://maciejwielobob.pl
Joga blog Maćka: http://www.joga-blog.pl