Czym są guny?

Czym są guny? (Nie mylić z glany)

Ola Ziarnik-Mizgier

Na pewno nie raz spotkaliście się z biało-czarnym symbolem yin-yang, który obrazuje dwie pierwotne i przeciwne, lecz uzupełniające się siły, których przejawy widać w całej przyrodzie. Pochodząca z antycznej filozofii chińskiej koncepcja rozwodzi się w szczególności nad równowagą pomiędzy tymi elementami, płci, kultury, natury…

Kwestie równowagi poruszają też systemy jogiczne. Wywodząca się z indyjskiej filozofii teoria gun mówi o istnieniu trzech wszechobecnych energii. Dotyczy ona podziału cech ciała i umysłu na siły sattwiczne, radżasowe i tamasowe. Tak jak w filozofii chińskiej ich przedmiot jest niezwykle szeroki i jednocześnie mocno zróżnicowany. Określone guny mogą cechować umysł, ciało, pożywienie…

Tak jak brak równowagi yin i yang powoduje zachwianie we wszechświecie, tak dominacja jednej z gun i idące za tym dysproporcje dają się we znaki w naturze rzeczy wszelakiej.

Konkretyzując:

–tamas to guna określana w starych tekstach jako “tempa”. Jej naturą jest ciemność, ociężałosć, inercja i bezwład. Gunę tę charakteryzuje kolor czarny, dzięki niej istnieje wszelka struktura i postać. Gdy przeważa w świadomości ludzkiej, tworzy typ człowieka ciemnego, nieprawego, ociężałego fizycznie i duchowo, wierzącego tylko  w najprostszą otaczającą go materię. W sferze diety to wszelkie substancje rozkładające i zatruwające, takie jak np. mięso, ryby, alkohol, marihuana…

-Kolejną z gun jest sattwa, charakteryzująca się  delikatnością i subtelnością. Oznaczona barwą białą, stanowi zasadę świadomości. Przeważając w ludzkiej psychice daje typ jednostki uduchowionej, o prawym charakterze, łatwo pokonującej świat materii, otwartej na wyższe prawdy. Sattwa jest cechą przejrzystości, substratem świadomości, czynnikiem lekkości, instrumentem widzenia, twórcą szczęścia i dobroci. W sferze diety łączy się z preferencją rzeczy słodkich, świeżych i witalnych, takich jak zboża, owoce, zioła.

-Ostatnia – radżas, jako guna czerwona za swą istotę przyjmuje ruch, zmianę, energię oraz wszelką wibrację. W dziedzinie psychiki tworzy typ człowieka aktywnego z silnymi namiętnościami i ambicją. W sferze diety wiąże sie z preferencją potraw ostrych, czosnku, cebuli, lubi kawę, herbatę….

Wszystkie trzy guny pozostają ze soba w ścisłym związku, podtrzymują sie i mieszają jak knot, oliwa i olej lampy. “Nie ma ani jednej rzeczy na ziemi (…) która od tych trzech zrodzonych z przyrody rzeczy byłaby wolna” (Kriszna Ardżunie).Choć splecione z sobą guny nigdy nie rozstają się na stałe, ich trwałość przypomina siłę złożonego z kilku włókien sznura. Przewaga radżasu w danym bycie powoduje niepokój, ból, ale i intensyfikuje jego energię. Tamas jest przyczyną hamowania działania, niesie apatię i inercję, prowadzi ku gnuśności i niewiedzy. Sattwa natomiast, według starych tekstów, miała przeważać u pozaziemskich bogów, a na ziemi – w naturze braminów.