Szerokie stopy joginki. Przedstawienie wyników badań nad motywacją praktykujących jogę i nad preferowanymi cechami prowadzących zajęcia jogi. Arek Banaszak

Zastanawiasz się dlaczego szerokie stopy joginki, a nie jogina, i czy szerokość stopy może mieć związek z jogą? Wyniki badań nad: jaka motywacja przyświeca osobom uczęszczającym na zajęcia jogi oraz jakie cechy prowadzącego zajęcia jogi są najistotniejsze dla osób praktykujących jogę

Wyjaśnienie poprzedzić muszę kilkoma uwagami. Jako słuchacz podyplomowych studiów jogi klasycznej na Uniwersytecie Wrocławskim poszukiwałem tematu, któremu poświęcę pracę dyplomową. Jedno było pewne, aby dać upust mojemu socjologicznemu zacięciu, praca musiała opierać się o wyniki badań wśród praktykujących jogę. Realizując powyższe założenia przygotowałem anonimową ankietę zawierającą 34 pytania, których celem było uzyskanie odpowiedzi na dwa zasadnicze z punktu widzenia instruktora (którym jestem na co dzień) zagadnienia: jaka motywacja przyświeca osobom uczęszczającym na zajęcia jogi oraz jakie cechy prowadzącego zajęcia jogi są najistotniejsze dla osób praktykujących jogę? Ni mniej, ni więcej zagadnienie stare jak świat, które można ująć w dwóch słowach: dlaczego i z kim?

Konstruując pytania do ankiety dotyczące motywacji starałem się dociekać w pierwszej kolejności źródeł motywacji adeptów jogi, a zatem czy są to motywacje zewnętrzne, jak np. panująca moda, względy towarzyskie, sposób na poznanie kogoś ciekawego czy może jednak motywacje wewnętrzne, np. dążenie do poprawienia kondycji fizycznej, do wewnętrznego spokoju i harmonii tak poszukiwanych i pożądanych w dzisiejszym rozbieganym świecie.

Kolejno, niezależnie od motywacji, pytania w ankiecie zmierzały do poznania najbardziej pożądanych cech instruktora, który będzie prowadził adeptów przez meandry jogowego świata? Zagadnienie to zostało ujęte przeze mnie znacznie szerzej, odpowiedzi ankietowanych miały bowiem dostarczyć wiedzy także na temat „otoczenia jogowego”, a zatem czy praktykujący jogę preferują ćwiczenia w pobliskim klubie fitness, a może jednak powinna to być szkoła jogi, czy po prostu indywidualna praktyka z wykorzystaniem powszechnie dostępnych w sieci Internet filmików instruktażowych?

Nim zaprezentuję wyniki swej pracy badawczej oraz wnioski z nich płynące wspomnę jeszcze, że analiza ta została oparta o odpowiedzi udzielone przez 128 ankietowanych, osób praktykujących jogę niezależnie od wieku, stażu, płci, wykształcenia czy statusu społecznego. Joga w moim przekonaniu jest dyscypliną (gdy ograniczamy się wyłącznie do ćwiczeń fizycznych) najbardziej uniwersalną, wolną od podziałów, przecież rozkładając matę wszyscy jesteśmy równi sobie, czyż nie?

Po tym wstępie czas przejść do konkretów. Z przeprowadzonych ankiet wynika, że respondentami (a właściwie respondentkami) były przede wszystkim kobiety (87% ankietowanych) w wieku między 36 a 50 lat, z wykształceniem wyższym, mieszkające w dużym mieście. W zdecydowanej większości respondenci/respondentki praktykowali jogę od około roku do trzech lat (11% stanowiły osoby z ponad 10 letnim stażem) z zamiarem poszerzania swego doświadczenia. Z odpowiedzi udzielonych przez respondentów wynika, że najczęściej praktykują średnio jeden – dwa razy w tygodniu, w godzinach popołudniowych, między 18.00 a 20.00, w klubie lub/i szkole jogi. Swą aktywność jogową realizują przede wszystkim w pobliżu miejsca zamieszkania, to ono determinuje wybór klubu/szkoły jogi, a przy tym poświęcają jej od 60 do 90 minut. Wreszcie z pytań kierowanych do respondentów wynika, że preferują pracę w grupie i to kilkunastoosobowej, średnio 16-osobowej. Wszyscy ankietowani wskazali, że podczas zajęć jogi mają poczucie bezpieczeństwa i nie zamierzają zmieniać miejsca swojej dotychczasowej praktyki. Rozwijając zagadnienie miejsca, w którym respondenci chętnie praktykują, to jak wynika z udzielonych odpowiedzi optymalna sala do ćwiczeń powinna mieć okna, lustra, drabinki i dodatkowo – znak czasów – klimatyzację. W miejscu, w którym odbywają się zajęcia jogi powinny być także dostępne maty i inne pomoce do jogi. Dostęp do toalet powinien być standardem, łazienki z prysznicami nie są konieczne, lecz mile widziane.

Odpowiedzi na tę część pytań w większości nie zaskakują, choć niektóre wnioski dla mnie samego były nieoczywiste (dla mnie pewnym zaskoczeniem był wniosek, że większość respondentów preferuje pracę w grupie i to znacznej – powyżej 16 osób, czy wybór miejsca swej aktywności przede wszystkim przez pryzmat miejsca zamieszkania). Znacznie więcej „ciekawostek” dostarczyły odpowiedzi na pytanie dotyczące osoby instruktora i preferowanej metodologii prowadzenia zajęć.

Dla praktykujących w zdecydowanej większości nie ma znaczenia płeć instruktora ani jego wiek, co więcej nie ma znaczenia także opinia o nim, bowiem respondenci zamiast kierować się cudzymi sądami, wolą zweryfikować sposób prowadzenia zajęć osobiście. Niemniej jeśli jednak poszukują opinii o instruktorach/szkołach jogi, wówczas opierają się przede wszystkim o informacje dostępne na Facebook i korzystają z sugestii i ocen znajomych.

Z odpowiedzi udzielonych przez ankietowanych można wnioskować, że instruktor powinien być kompetentny, empatyczny, charyzmatyczny, spokojny a zarazem z poczuciem humoru. Adepci jogi w zdecydowanej większości oczekują od niego korygowania wykonywanych przez nich asan, a związany z tym dotyk nie stanowi dla nich problemu. Pytani o formułę zajęć w zdecydowanej większości wskazali, na schemat gdy instruktor przedstawia asanę, następnie ćwiczy wraz z grupą, a gdy zachodzi potrzeba poprawia pozycję praktykanta. Dla praktykujących nie jest istotny strój instruktora, niemniej powinien on być czysty i schludny (dodatkową wartością jest, jeśli jest on wykonany z naturalnych materiałów). Odnośnie wyglądu zewnętrznego instruktora ankietowani akcentowali, że powinien mieć wysportowane ciało i ładnie, orientalnie pachnieć😊.

W oparciu o pytania o motywację do rozpoczęcia i kontynuowania praktyki jogi można wyprowadzić wniosek, że do rozpoczęcia tej formy aktywności naszą „średnią statystycznie” respondentkę skłoniła własna decyzja, co przy tym znamienne decyzja ta często podyktowana była problemami zdrowotnymi bądź chęcią poprawienia sylwetki. Dla zdecydowanej większości joga jest jedną z wielu form aktywności fizycznej, które w danym momencie uprawia. Joga w tym zakresie konkuruje m.in. z pływaniem, ćwiczeniami na siłowni, w tym fitnessem, jazdą na rowerze i bieganiem. Co ciekawe w zdecydowanej większości wymienione wyżej dyscypliny cechuje samodzielne ich uprawianie. Pośród dodatkowych form aktywności brak siatkówki, koszykówki czy chociażby tenisa. Przypadek, nie sądzę, ale to już temat na inny badanie.

Dla przeważającej części respondentów joga kojarzy się przede wszystkim z ćwiczeniami, które korzystnie wpływają na ciało (lepiej wygląda/ lepiej się czuje/ nie odczuwa bólu kręgosłupa), a także z medytacją i nauką oddychania oraz w szerszym ujęciu ze stylem życia (zainteresowanie zdrowym odżywianiem, ekologią, świadomym życiem). Przy takim postrzeganiu jogi przez ankietowanych nie budzi zdziwienia, że dzięki praktyce liczą oni na dobrą kondycję zarówno teraz, jak i na starość oraz na rozwój duchowy z jednoczesną poprawą jakości życia.

Wiedzy na temat jogi zainteresowani poszukują w szeroko rozumianych social mediach: Facebook, kanały na YouTube, blogi tematyczne, dedykowane jodze portale, podcasty. Rzadziej są to tradycyjne kanały wiedzy jak: książki i czasopisma. Wymienione źródła będą dla większości także podstawą dalszej edukacji, dla niewielkiej grupy źródłem wiedzy i rozwoju będą dodatkowo: udział w warsztatach, studia, czy wyjazd do Indii.

Na koniec zapytałem w swej ankiecie o korzyści oraz negatywne aspekty praktykowania jogi. Spośród 128 wypowiedzi jedynie 17 miało zabarwienie negatywne. Korzyści w zasadzie zostały wskazane w odpowiedziach na wcześniejsze pytania. Wśród negatywów wskazywano na obawę przed urazami (które jak zrozumiałem z wypowiedzi nie wystąpiły) czy nieodpowiedniej „energii instruktora” … a jedna z odpowiedzi dotyczyła autentycznej obawy o wielkość (szerokość) swojej stopy. Gdy podzieliłem się tym spostrzeżeniem w grupach, które mam przyjemność prowadzić, okazało się, że nie jest to obawa jednostkowa. Zainspirowany obawą „szerokiej stopy” rozpocząłem poszukiwania materiałów dotyczących związku pomiędzy praktyką asan a rozrostem stóp, stwierdziłem z przykrością, że jak dotąd temat ten nie doczekał się opracowania. Szerokość stóp na skutek praktyki jogi pozostanie zatem źródłem niepokoju niektórych joginek i joginów a na zgłębienie tego problemu i ewentualne rozwinie tych wątpliwości przyjdzie jeszcze poczekać😊