Wybierz stronę

Joga w rehabilitacji poudarowej

Joga w rehabilitacji poudarowej

Otrzymaliśmy list o treści:

Mam na imię Kasia, mam 36 lat. Ponad 2 miesiące temu przeszłam udar mózgu. Dotknięta została tylna cześć mózgu, móżdżek. Sparaliżowana była lewa strona, powstał problem z równowaga, podwójne widzenie itd. Teraz już chodzę, ale nadal mam problem z równowagą. Muszę wzmocnić mięśnie lewej nogi, ręki, pracować nad mięśniami środka (równowaga). Przed udarem ćwiczyłam ashtanga jogę. Teraz chciałabym do tego lub innego rodzaju jogi wrócić, ale nie wiem jak zacząć, od jakich asan. Pomyślałam, że joga pomoże mi rozciągnąć znów mięśnie, poprawić równowagę, no i generalnie poprawić samopoczucie. Czy mogłabym poprosić o jakieś porady, wskazówki?

Pozdrawiam serdecznie

Kasia

 

Odpowiada Magdalena Gąsior:

Świat medycyny i nauki coraz śmielej otwiera się na alternatywne metody terapeutyczne. W ostatniej dekadzie przeprowadzonych zostało kilka badań mających na celu zweryfikowanie, czy joga może stać się pomocą i/lub alternatywą w procesie rehabilitacyjnym, również osób cierpiących na schorzenia natury neurologicznej. Mimo że wyciągnięcie wspólnych wniosków dla wszystkich tych prac jest kwestią problematyczną (grupy chorych różniące się wiekiem oraz stopniem i rodzajem niepełnosprawności, różny czas trwania próby, różne nurty jogi i wiele innych), badacze co do jednego są zgodni: joga może być w tej kwestii pomocna i warto kontynuować prace mające na celu stworzenie konkretnego (standaryzowanego) programu rehabilitacyjnego, na niej opartego.

We wspomnianych przeze mnie badaniach uczestnicy ćwiczyli przez okres kilku tygodni do kilku miesięcy z różną częstotliwością (raz na tydzień, kilka razy, lub nawet codziennie). Testy i ankiety dotyczące ich stanu, możliwości umysłowych i fizycznych, a nawet samopoczucia, były przeprowadzane zarówno przed rozpoczęciem programu, jak i po jego zakończeniu, a często także w trakcie. Praktyka nie ograniczała się prawie nigdy do samych asan. Pranajama, medytacja, a czasem również kriya joga zajmowały w niej zwykle ważne miejsce. Ostatecznie, dzięki regularnej praktyce („regularna” jest tu kluczowym słowem) stan zdrowia ćwiczących uległ znaczącej poprawie i nie ograniczał się wyłącznie do sfery ciała.

Efekty subiektywne (odczucia osób rehabilitowanych): między innymi lepsza jakość życia; wrażenie większego spokoju i pogodzenia ze swoją sytuacją; zwiększenie samodzielności; zmniejszenie intensywności stanów depresyjnych i lękowych oraz PSF (ang. post-stroke fatigue, zespół zmęczenia poudarowego), a także lęku przed upadkiem.

Efekty obiektywne (mierzone z użyciem profesjonalnych testów): poprawa w zakresie zdolności chodzenia i utrzymania równowagi; rozwinięcie większej zręczności, siły mięśniowej, szybkości i zakresów ruchów, koordynacji; skrócenie czasu reakcji i inne.

Bardzo ważny jest wybór odpowiedniego nauczyciela/instruktora jogi z bogatą wiedzą z zakresu anatomii i fizjologii człowieka. Dzięki niej jest on w stanie umiejętnie modyfikować asany i dobrać pozostałe praktyki tak, aby jak najpełniej wykorzystać ich potencjał leczniczy/rehabilitacyjny w kontekście Twojego specyficznego urazu. Ponieważ poudarowa rehabilitacja jogą jest dziedziną nadal raczkującą, brak doświadczenia musi być rekompensowany dużą uważnością i wyczuciem.

Ważne, aby układając zindywidualizowaną praktykę asan, nie skupiać się wyłącznie na pozycjach bezpośrednio i w sposób oczywisty aktywizujących obszary problematyczne. Wszystkie grupy asan (stojące, siedzące, leżące, balanse…) są ogólnie dozwolone, a ich użycie zależy wyłącznie od stanu zdrowia i możliwości praktykującego oraz celu, który chce się osiągnąć.

Kilka sugestii odnośnie praktyki asan:

  • Zacznij od pozycji z większą powierzchnią podparcia: siedzących, leżących i klęczących.
  • Praca z oddechem jest bardzo ważna. Zwracaj uwagę na jego szczegółowe cechy, takie jak długość, faktura i dźwięk.
  • Niech pierwsze pozycje stojące mają środek ciężkości jak najbliżej linii pośrodkowej ciała, następnie coraz śmielej go z niej wysuwaj. Będzie to stanowić wyzwanie i efektywną stymulację dla ośrodka równowagi (np. tadasana → skłon do boku).
  • Stawaj początkowo na szerokiej podstawie (stopy rozstawione szeroko). Z biegiem czasu, stopniowo, można staraj się ją zwężać aż do pozycji stojących na jednej nodze.
  • Bardzo użyteczne będą pozycje asymetryczne (wykonywane oczywiście na obie strony), stopniowo równoważą one prawą i lewą połowę ciała.
  • Ważniejsza niż długość pojedynczych zajęć jest ich częstotliwość i regularność. Lepsze efekty osiągniesz, ćwicząc codziennie przez 30 minut, niż raz w tygodniu przez 3 godziny.
  • Śmiało korzystaj z pomocy w postaci krzeseł, pasków, kostek itp.
  • Pamiętaj o krótkim relaksie na końcu (około 10 minut).

Poza tym nie zniechęcaj się upadkami i nie forsuj się zanadto, aby nie stracić chęci do praktyki – joga ma przecież sprawiać, że czujemy się lepiej!

Jeśli chciałabyś stosować też ćwiczenia koncentracyjno-medytacyjne i pranajamę, poproś swojego nauczyciela o ich przydzielenie. Jeśli nie jesteś w stanie wejść do siadu skrzyżnego na podłodze, z reguły można te praktyki wykonywać również siedząc na krześle albo nawet leżąc (staraj się wtedy nie zasypiać).

Przykładowy program

Na podstawie „Poststroke Balance Improves With Yoga: A Pilot Study” (A.A. Schmid et al., 2012), tłumaczenie własne.

Opis Asany
Tygodnie 1-8
  • powolny, pogłębiony i rytmiczny oddech; wydłużony wydech
  • poruszanie gałkami ocznymi na boki i przytrzymywanie ich w tej pozycji
  • różne ułożenia i ruchu szyją i głową
  • ruchy ramion i łopatek
  • poruszanie palcami połączone z liczeniem
  • wydłużanie kręgosłupa, skłony do przodu i na boki, skręty (na siedząco)
  • rotacja rozciąganie bioder przy zmiennym ułożeniu kostek, stóp i palców stóp
  • ręka do przeciwległego kolana
  • oddychanie w rytmie 2:1
  • ułożenie rąk w geście „przyjmowania”
  • mudry
  • Gomukhasana,
  • Bhudjangasana,
  • Ardha Chandrasana
  • Matsyendrasana
  • Eka Pada Rajakapotasana
Tygodnie 2-8
  • stanie samodzielnie lub z podparciem
  • stawanie na palcach i opadanie na ziemię z kolanami ugiętymi
  • „otwieranie” bioder na stojąco
  • wykroki
  • ciężar ciała na przodach stóp, przysiady z całymi stopami na ziemi
  • Tadasana
  • Utkatasana
  • Śalabhasana
  • Virabhadrasana
  • Utkatasana na palcach
Tygodnie 5-8
  • rozciąganie tyłów nóg
  • mostki
  • przyciąganie kolan do mostka (początkowo po jednym, następnie oba razem)
  • relaks i koncentracja; nogi luźno wyprostowane lub zgięte i złączone w kolanach, stopy luźno
  • Padangusthasana
  • Setu Bandhasana
  • Pawanmuktasana
  • Śavasana
  • medytacja i ćwiczenia uważnościowe

O autorze

Magdalena Gąsior

Studentka medycyny na krakowskim Collegium Medicum, do leczniczego potencjału jogi podchodzi jednocześnie z wiarą i naukowym zacięciem. Pasjonatka podróży, języków i dobrego (wegetariańskiego) jedzenia, aktualnie mieszka i studiuje w Portugalii, gdzie próbuje swoich sił jako nauczycielka vinyasy kramy jogi w języku angielskim

1 komentarz

  1. Kasia Bojdo

    Podpisuje pod pania Magdalena! Sama cwicze i trenuje yoge od ponad dekady juz. 3 miesiace temy sama mialam udar bardzo podobny yo pani Kasi. Wygrzebalam sie nie tylko ze szpitala szybko ale takze zwacam do normy kazdego dnia. Cwicze joge codziennie ????. Powodzenia pani Kasiu. Uda sie!

    Odpowiedz

Zostaw odpowiedź

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.