Budowanie swojej praktyki jogi – czego uczy nas ajurweda? Agnieszka Wielobób

Ajurweda i joga są ze sobą mocno spokrewnione i uzupełniają się nawzajem, dając do dyspozycji ogromną wiedzę i szerokie spektrum narzędzi. Ajurweda odnosi się do różnych metod leczenia i jednym z nich jest właśnie praktyka jogi. Nauki ajurwedy polecają jogę w przypadku kuracji leczniczych, ale również jako nierozłączny element naszego stylu życia, by oczyścić nasze ciało z toksyn, a umysł z kłębiących się wrażeń (np. myśli, emocje).

Agnieszka Wielobób w nataradżasanie

Joga to nie tylko asany, ale również praktyki oddechowe oraz praktyki koncentracyjno-medytacyjne. Praktyka ma wpływ na nasz organizm i umysł, równoważąc albo zaburzając dosze. Aby praktyka jogi równoważyła, warto spojrzeć na nią z perspektywy ajurwedy, poeksperymentować z asanami, sprawdzając jaki wpływ mają na nasze ciało, na jakie właściwości oddziałują.

Każdy z nas się różni, co w teorii ajurwedyjskiej znajduje swoje odzwierciedlenie w koncepcji prakriti (konstytucji psychofizycznej). W doborze asan, pranajamy i medytacji musimy uwzględniać te indywidualne różnice.

Osoby typu vata

Osoby typu vata mają delikatną budowę ciała, słabo rozwinięte mięśnie, więzadła i strzelające stawy. Bywają nadelastyczne oraz słabe fizycznie. Mają słabe krążenie krwi oraz małą ilość tkanki tłuszczowej, co jest przyczyną marznięcia; problemy z utrzymaniem wilgoci, w wyniku czego mają suchą skórę i sztywniejące stawy. Pod względem emocjonalnym osoby te bywają pobudzone, bujajace w obłokach oraz lękliwe.

Ze względu na poranną sztywność, osobie tego typu lepiej ćwiczyć po południu. Jej praktyka powinna być dynamiczna, spokojna, wyciszająca i łagodna. Powinna wpłynąć na nawilżenie stawów, poprawę krążenia krwi, rozgrzanie, wyciszenie, ale również wzmocnienie ciała. Praktyka dynamiczna to nic innego jak płynne przejścia z pozycji do pozycji (np.: powitanie słońca z tadasany) wraz z synchronizacją oddechu z ruchem, powolnym wydłużonym oddechem trwającym około 5-6s wdech i wydech. W przypadku zbyt elastycznych stawów biodrowych, w pozycjach, które oddziałują na te stawy, dobrze utrzymywać mulabandhę.

Dla osób o konstytucji vata dobre będą pozycje aktywizujące, rozluźniające oraz wzmacniające kręgosłup, zwłaszcza jego dolny odcinek, gdyż ma on tendencję do sztywnienia i bólu. Skręty, oprócz poprawy ukrwienia kręgosłupa, pomagają w przypadku słabego trawienia, a łagodne wygięcia, otworzą klatkę piersiowa, która często u osób typu vata bywa zamknięta. Koncentracja na oddechu oraz pasywne skłony będą uspakajały i wyciszały umysł. Aby zwiększyć stabilność, równowagę oraz wzmocnić mięśnie głębokie ciała niezbędne do utrzymania prawidłowej postawy, dobrze ćwiczyć pozycje stojące, szczególnie pozycje na jednej nodze. Pozycje odwrócone natomiast poprawią funkcjonowanie gospodarki hormonalnej, krążenie krwi w dolnej partii ciała.

Praktyki oddechowe i koncentracyjne są szczególnie zalecane dla aktywnego i często rozbieganego umysłu osób typu vata. Dobrze utrzymywać regularność, wykonywać je rano aby „uziemić” umysł i dać poczucie stabilizacji na cały dzień. Podobnie jak asany, oddech powinien być spokojny i wydłużony. Bhastrika lub kapalabhati są zbyt intensywne do codziennej praktyki, dlatego powinno się je wykonywać z umiarem lub gdy chce się rozgrzać ciało. Dla osób typu vata dobre będą pranajamy z zatrzymaniami oddechu po wydechu, i koncentracją na dolnej parti brzucha, w której usytuowana jest apana, siła związana z vatą.

Osoby typu pitta

Osoby tego typu mają proporcjonalną budowę ciała, ich stawy i mięśnie są mocne, odpowiednio rozwinięte, a więzadła „twarde” dlatego osoby te są z reguły „sztywne”. Mają tendencję do przegrzewania się, są ambitne i lubią być najlepsze w tym co robią, również na macie.

Dla osób typu pitta, praktyka powinna być łagodna i mocno zrównoważona (pozycje statyczne i dynamiczne), aby wyciszyć i zrelaksować napięte ciało i umysł. Dobrze aby ochładzała, w czym pomogą skłony oraz salamba sarvangasana czy halasana. Typ pitta powinien unikać nadmiernego wysiłku fizycznego: ostrych wygięć w tył, intensywnych skoków i mocnych balansów, ponieważ wzmocnia to element ognia w ciele. Pozycje oddziałujące na jelito cienkie (główna siedzibę pitta) pomogą zredukować nadmiar pitta: kobra, dhanurasana, paripurna navasana. Dłuższy relaks po praktyce oraz medytacja pozwolą wyciszyć umysł i schłodzić ciało

Osoby konstytucji pitta powinny wybierać pranajamy wychładzające typu sitali i sitkari, a unikać praktyk rozgrzewających typu bhastrika czy kapalabhati.

Osoby typu kapha

Osoby typu kapha mają mocną budowę ciała – mocne kości, ścięgna, dużo tkanki tłuszczowej. Typ ten jest z natury spokojny, powolny i statyczny. Nie przepada za ruchem co jeszcze zwiększa stagnację w ciele. Kapha jest zimna z natury, dlatego powinna wybierać pozycje rozgrzewające i pobudzające. Praktyka poranna jest najlepsza dla tego typu osób, gdyż pobudza i usuwa ciężkość związaną z kapha po nocy. Dobre będą sekwencje dynamiczne, ale intensywniejsze i bardziej siłowe niż w przypadku osób vata. Dynamiczne skoki, balanse i intensywne wygięcia pobudzą ciało i umysł i wprowadzą lekkość. Gdy ciało jest zbyt zmęczone na mocną praktykę, można zacząć od łagodnych sekwencji, wykorzystując zatrzymania oddechu po wdechu. Aby usunąć nadmiar kapha z klatki piersiowej, dobrze zrobić kilka wygięć, np.: dhanurasana lub urdhva dhanurasaan. Skręty i brzuszki wspomogą procesy trawienne oraz wpłynął na poprawę metabolizmu wewnątrzkomórkowego (spalania tkanki tłuszczowej). Dla osób typu kapha dobre będą pranajamy rozgrzewające, osuszające i pobudzające typu bhastrika.

Dla osób każdego typu zalecana jest praktyka koncentracyjno-medytacyjna, pod okiem wykwalifikowanego nauczyciela.

Warto pamiętać, że nie zawsze praktyka zgodna z naszym prakriti jest dobra. Będąc konstytucji pitta, możemy mieć zaburzenia typu kapha, czego objawem będzie marznięcie. Wtedy, warto zrobić praktykę rozgrzewającą, by nie wychładza dodatkowo organizmu. Przed praktyką jogi dobrze zastanowić się nad ew. zburzeniem właściwości i pod tym kątem przygotowywać swoją praktykę.

Agnieszka Wielobób