Fundamenty uważności/ mindfulness. Joanna Nogaj

fot. Magda Jacewicz

Praktykując i rozwijając uważność/mindfulness zarówno w życiu codziennym, jak i w praktykach formalnych warto mieć na uwadze 8 postaw, które tworzą podstawy uważności. Są to: umysł nowicjusza, akceptacja, nieosądzanie, cierpliwość, zaufanie, niedążenie, odpuszczanie, współczucie wobec siebie. Są to fundamenty uważności, o których dobrze jest pamiętać, kiedy przystępujemy do praktyki medytacyjnej. Postawy te są jednak tak uniwersalne, iż stanowić mogą drogowskazy i podporę na ścieżce świadomego życia i własnego rozwoju. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Umysł nowicjusza

To umysł dziecka, które widzi wszystko po raz pierwszy w życiu.

Możesz przywołać tę postawę za każdym razem, kiedy przystępujesz do medytacji – traktuj ją tak, jakbyś wykonywał ją pierwszy raz w życiu. Być może będziesz musiał przywoływać umysł nowicjusza wiele razy, chwila po chwili.

Spójrz na swoje otoczenie, na swoich bliskich jakbyś widział ich pierwszy raz w życiu. Zadaj sobie pytanie, czy to, co cię otacza widzisz takim, jakim jest naprawdę, czy spoglądasz na to przez pryzmat swoich przekonań, ocen, opinii? Daj się zadziwić, zaskoczyć, odkryć coś nowego.

Akceptacja

Pozwala ona widzieć rzeczy takie, jakimi są naprawdę, bez starania się, aby je zmienić.

Akceptacja to zarazem wiedza i świadomość. Jeśli nie będziesz widzieć rzeczy takimi, jakimi są, wtedy nie będziesz wiedzieć jak działać. Albo też będziesz przygnieciony strachem. W sytuacji, kiedy na przykład odczuwasz dyskomfort, powiedzmy jakąś dolegliwość fizyczną i myślisz „ból przeszkadza mi być w pełni sprawnym, czyni mnie nieszczęśliwym, dlaczego ja?” to wówczas piszesz dla siebie ograniczający scenariusz, dzięki któremu możesz utknąć w danej sytuacji, popaść w rozpacz, frustrację. Nie jest to zdrowa droga.

Jeśli jednak obejmujesz dany moment dyskomfortu akceptacją i utrzymujesz go w świadomości takim, jakim jest, bez dodatkowych ocen, myśląc na przykład „teraz mnie boli, cierpię, ale to minie, nic nie trwa wiecznie” to wówczas zyskujesz szerszą perspektywę i możesz działać nieobarczony wszystkimi komentarzami, jakie mogłyby się pojawić wcześniej w takiej sytuacji. Jesteś otwarty na nowe możliwości.

Nieosądzanie

Czy zauważyłeś, że mamy tendencję do oceniania wszystkiego? Etykietujemy doznania, myśli i uczucia, szufladkujemy innych ludzi, sytuacje, w jakich się znajdujemy, jako dobre czy złe, sprawiedliwe lub niesprawiedliwe, właściwe czy niewłaściwe. Często porównujemy się do innych, do wymyślonego przez siebie ideału.

Podczas praktyki uważności uczymy się odchodzenia od ciągłego osądzania i reagowania tym sposobem na to, czego doświadczamy i na to, co nas spotyka, ponieważ nawyk oceniania może zdominować nasze myślenie i utrudnić odnalezienie wewnętrznego spokoju.

Cierpliwość

Cierpliwość to mądrość, zdanie sobie sprawy z tego, że czasami pewne rzeczy potrzebują czasu, aby się rozwinąć, czy zmienić. Ciągle staramy się dotrzeć gdzieś indziej, niż jesteśmy. Do lepszego czasu, w którym wszystko poukłada się pomyślniej, ładniej, przyjemniej. To uniemożliwia nam być, tu gdzie właśnie jesteśmy.

Praktykowanie cierpliwości uczy nas też tego, że nie musimy wypełniać każdej chwili naszego życia myślami czy działaniami, aby było ono bogate.

Zaufanie

Zaufanie do siebie i tego, co się pojawia pomaga rozwijać wiarę w to, że nasze doznania, myśli, uczucia czy intuicja są ważne. Nawet, jeśli zdarza się czasami tak, że one tobie nie odpowiadają, to, dlaczego by nie postarać się ich docenić. Pozwól sobie na robienie błędów i naukę na błędach. Zaufaj swemu sercu i wewnętrznej mądrości.

Niedążenie

Będąc zanurzonym w chwilę obecną jesteś po prostu tu i teraz i nie dążysz do żadnego celu. Kiedy np. medytujemy to tak naprawdę nie mamy, dokąd iść, nie mamy nic osiągnąć, mamy po prostu być, doznawać całości naszego doświadczenia chwila po chwili. Praktykowanie niedążenia to pozwalanie chwili, żeby była taka, jaka jest i pozwolenia sobie na bycie takim, jakim się jest w tym momencie.

We współczesnym świecie jest tak, że prawie wszystko, co robimy, robimy po coś, w jakimś celu, mamy coś osiągnąć, pokonać, przejść na wyższy poziom, stać się lepszym, rozwijać się.

Czy żyjemy tylko po to, aby znaleźć się w innym miejscu, a następnie zdać sobie sprawę, iż znowu jesteśmy nieszczęśliwi i ponownie zacząć szukać innego, niby lepszego miejsca?

Jeśli nie będziesz uważnym, to zawsze będzie się Tobie wydawało, że na horyzoncie jest jakiś lepszy czas. Niedążenie nie musi oznaczać niezdolności do działania, rzecz w tym, czy działanie wypływa z bycia, przynajmniej w pewnym stopniu.

Odpuszczenie

To nieprzywiązywanie się do przeszłości, ale także z nieprzywiązywanie się do wyniku końcowego. Zazwyczaj mamy tendencję do przywiązywania się do rzeczy, osób czy przechowywania w pamięci wydarzeń nawet długo po tym, jak już minęły. Często są to też wydarzenia negatywne. Odpuszczenie oznacza pozwalanie, aby było tak, jak jest. Po prostu bądź obecny w danej chwili i zauważ swoje aktualne doświadczenie.

Współczucie wobec siebie

To pełen miłości i życzliwości stosunek do siebie, otaczanie siebie troską, dbanie o siebie, jak rodzic dba o swoje dziecko. Współczucie wobec siebie daje tobie emocjonalną siłę i elastyczność. Dzięki takiej postawie pozwalasz sobie na pełne bycie ze sobą i nawet, jeśli popełniasz błędy, przejawiasz pewne słabości to nadal w pełni akceptujesz siebie. W końcu popełnianie błędów jest częścią bycia człowiekiem. Otaczaj współczuciem siebie i innych, będziesz wówczas reagować na innych ludzi z troską, szacunkiem i życzliwością.

Postawy będące fundamentami uważności są naszym przewodnikiem, drogowskazem w praktyce. Pozwalają na większy wgląd w siebie, w nasze relacje z innymi i ze światem. Wspomagają nasz wewnętrzny rozwój. Pozwalają żyć pełniej, świadomiej, zdrowiej. Nie ważne, czy praktykujesz uważność, czy Cię ten temat w ogóle nie interesuje, ale być może warto pamiętać w codziennym życiu o akceptacji, cierpliwości czy otworzyć się na świat jak dziecko?

* * *
Joanna Nogaj – psycholog, Certyfikowany Nauczyciel Redukcji Stresu Opartej na Uważności (MBSR), nauczycielka medytacji Mindfulness. Prowadzi poznański ośrodek Ukojenie: www.ukojenie.com oraz projekt uważnego jedzenia www.uwazniejemy.pl. Wegetarianka, wielbicielka masaży, a także tańca i muzyki rodem z Karaibów.