Wstrzymaj oddech, czyli słów kilka o kumbhace. Patrycja Gawlińska

„Rzeczywista praktyka pranajamy rozpoczyna się wtedy, kiedy uczysz się, jak kontrolować przerwę i celowo rozwijasz kumbhakę – zatrzymanie oddechu” (Swami Rama)

W literaturze jak i w przekazach możemy spotkać liczne rodzaje i warianty pranajamy, ale wszystkie opierają się o różne metody wykonania i proporcje puraki (wdechu), recaki (wydechu) i kumbhaki (zatrzymania oddechu), z czego ostatni element stanowi esencję pranajamy.

Znaczenie:

Kumbhaka to zatrzymanie oddechu. Słowo kumbhaka wywodzi się z sanskryckiego kumbha, które oznacza „naczynie z wodą”. Tak, jak naczynie wypełnione wodą utrzymuje ją, tak w trakcie zatrzymania oddechu płuca wypełnione są powietrzem i prana zostaje zatrzymana.

Kumbhaka bywa utożsamiana z kontrolą oddechu w ogóle i w literaturze można spotkać się z użyciem określenia kumbhaka jako synonimu pranajamy. Są dwa rodzaje wstrzymania oddechu, po wdechu abhyantara kumbhaka, którą stosuje się częściej oraz bahya kumbhaka po wydechu.

Praktyka:

Kumbhaka nie jest dla początkujących. Zanim zacznie się ją wprowadzać do praktyki, należy nauczyć się prawidłowo oddychać opanowując wdechy i wydechy. Często między fazami oddechu pojawia się przerwa, to nie jest kumbhaka. Taka nieuświadomiona pauza może mieć związek z chorobami serca. Najpierw powinno się niwelować te bezwiedne przerwy, czyniąc oddech płynnym, dopiero później można uczyć się celowego zatrzymywania oddechu. Wydłużanie przerw to już zaawansowana praktyka, wymagająca umiejętności i doświadczenia. W niektórych tradycjach jogi, przed wprowadzeniem kumbhaki, naucza się technik zwanych bandhami. Do świadomego zatrzymywania oddechu, jakim jest kumbhaka, konieczne jest odpowiednie przygotowanie, nie tylko na poziomie fizycznym, ale i mentalnym oraz energetycznym. Dlatego też, do nauki zatrzymania oddechu nieodzowne jest przewodnictwo doświadczonego nauczyciela.

Działanie:

Joginom, którzy opanowali umiejętność kontrolowania przerw w oddychaniu, przypisuje się takie zdolności jak uwalnianie się od bólu, kontrolowanie przepływu krwi, niezwykłą siłę i odporność, a nawet przezwyciężenie śmierci.

„Kiedy kevala-kumbhaka bez wdechu i wydechu zostaje osiągnięte (…) nic w trzech światach nie jest dla niego trudne do osiągnięcia”. (Hathajogapradipika)

Dzięki umiejętności wstrzymania oddechu można wzmacniać siłę woli, samodyscyplinę, zdolność neutralizacji stresu, jednak przede wszystkim opanowanie oddechu pozwala zapanować nad umysłem. To jeden ze sposobów na wywołanie zmian w świadomości.

„Świadomość uspakaja się, kiedy ktoś emanuje życzliwością, współczuciem, zadowoleniem oraz spokojem – zarówno wobec szczęścia, jak i cierpienia, dobra, jak zła.

Podobny efekt przynosi wstrzymanie wdechu bądź wydechu”. (Jogasutry)

Dzięki umiejętności kontrolowania oddechu, można mieć wpływ na umysł, na powściąganie zjawisk świadomości. Świadome wstrzymywanie oddechu jest nie tylko istotnym etapem na drodze do osiągnięcia celu jogi, ale, według niektórych tradycji, kumbhaka zachodzi, kiedy osiąga się samadhi.