Pierwsze kroki w dietetyce TCM. Ola Ziarnik

Koncepcja dietetyki, lub działania pożywienia na nasze zdrowie liczy w Chinach 3 tysiące lat. Początki sięgają okresu panowania dynastii Zhou, gdzie dietetycy byli najbardziej znaczącą grupą spośród wszystkich lekarzy (na drugim miejscu byli interniści, potem chirurdzy i weterynarze). Mieli za zadanie przede wszystkim zapobiegać chorobom, ale zalecali też lecznicze diety w przypadku ostrych i przewlekłych schorzeń, im rzadziej pacjenci chorowali tym wyższe było ich wynagrodzenie. Słowo dieta, dosłownie oznacza „troskę o życie”, „styl życia”, i odnosi się mocno do związku człowieka z naturą. Terapia pożywieniem (TCM) skupia się nad działaniem profilaktycznym. Akupunktura, moksowanie, fitoterapia, dietetyka i ćwiczenia fizyczne stanowią podstawy TCM.

„Kiedy ciało jest zbyt słabe, terapeuta powinien użyć jedzenia, żeby uzupełnić niedobory.”

Według TCM ciało pozyskuje swoja codzienną energię z trzech źródeł: Esencji wrodzonej konstytucji (jing), z pożywienia (qi), z powietrza (zong qi). Konstytucja wrodzona to odziedziczona po rodzicach esencja, przechowywana w nerkach, stanowi podstawę wszelkich procesów życiowych, w tym procesów dojrzewania w organizmie. Ilość i jakość jing są ustalone już przy narodzinach. Jako że rezerwy tej energii nie mogą być uzupełnione, chińscy lekarze zalecają ostrożne zarządzanie tym potencjałem. Na codzienna aktywność powinno się zużywać tak mało jing, jak to możliwe. (Hulaszczy tryb życia, nadmierna aktywność seksualna, narkotyki twarde, nasilony stres lub napięcie osłabiają jing. Esencja z pożywienia powstaje podczas pierwszego etapu transformacji pożywienia przez żołądek i śledzionę. Jakość nowo powstającego qi zależy od „czystości” przyjmowanych składników (świeżych, nie przetworzonych) oraz stanu narządów trawiennych, żołądka i śledziony. Jeśli te narządy znajdą się w stanie chronicznego niedoboru, znacząco wpłyną na zmniejszenie się qi. Stopniowo doprowadzi to do ogólnego osłabienia z tendencja do przewlekłych objawów niedoboru. Qi, jako odnawialne źródło energii odgrywa kluczowa rolę w medycynie chińskiej, bierze największy udział wśród energii odnawialnych organizmu, dlatego też terapia pożywieniem jest kluczowa w leczeniu chorób.

„Bez wiedzy na temat diety, prawie niemożliwe jest cieszenie się dobrym zdrowiem.”

Ostatnim trzecim źródłem jest qi z powietrza- zong qi. Z każdym oddechem qi z powietrza dodaje swój udział do całkowitej energii organizmu, stanowiąc około jedne trzeciej całości odnawialnej. Właściwe oddychanie, i dobre, czyste powietrze wzmacniają jego energetyczna jakość. Starożytne techniki dają możliwość wzmacniania tego rodzaju energii poprzez specjalne ćwiczenia oddechowe.

Wiedza na temat właściwości pożywienia była do niedawna wykorzystywana i wysoko ceniona w naszej kulturze, lecz wyparła ją moda na fast food. „Odpowiednie” stosowanie produktów odżywczych zauważał już Hipokrates, „Niech pożywienie będzie twoim lekarstwem, a lekarstwo twoim pożywieniem”, czy Św. Hildegarda z Bingen. Dietetyka TCM, klasyfikuje pożywienie wg. natury termicznej: gorące, ciepłe, neutralne, zimne, chłodne. Smaku i systemu narządów z którymi poszczególne produkty są połączone: słodki – śledziona, żołądek(element ziemi, marchewka), ostry – płuca, jelito grube (element metalu, rzepa), słony- nerki, pęcherz moczowy (element wody, ciecierzyca), kwaśny- wątroba, pęcherzyk żółciowy (element drzewa, kuskus), gorzki- serce jelito cienkie (element ognia, burak) oraz kierunku przepływu energii. Wszystkie zasady terapeutyczne w TCM, mają na celu albo zachowanie, albo odnowienie równowagi między yin a yang. Całkowita równowaga między nimi, oznacza idealne zdrowie, zaś nierównowaga lub brak harmonii- chorobę. Nierozerwalną koncepcją, zawierająca się w medycynie chińskiej jest teoria 5-ciu przemian, model będący rozszerzeniem koncepcji yin i yang, która łączy w sobie wszelkie zjawiska duchowe, emocjonalne, materialne i energetyczne istniejące we wszechświecie z pięcioma podstawowymi przemianami ziemi, metalu, wody, drzewa i ognia. Przemiany te wpływają na siebie podczas ciągła, dynamiczną interakcje, mogą nawzajem się odżywiać np. woda karmi drzewo albo ograniczać np. ogień kontroluje metal, topiąc go. TCM analizując te zależności jest w stanie wyjaśnić tendencje i zależności dotyczące procesów klinicznych oraz znaleźć właściwą terapię, odgrywa ważna rolę w klasyfikacji i doborze pożywienia oraz ziół leczniczych. Jeśli jesteś gotów zgłębić te właściwości, istnieje wiele ułatwiających ich rozumienie tabel i wykresów np. w sieci 🙂