Medytacja – psychologia jogi w praktyce. Swami Ajaya

Medytację opisuje się jako proces, w którym nasz umysł – rozproszony i zatroskany – przenosimy znów do jego centrum, do miejsca odpoczynku. Istnieje wiele technik medytacyjnych. Niektóre z nich opierają się na obserwacji oddechu. Poprzez skupienie się na procesie oddychania, przenosisz umysł z dala od rozpraszających cię myśli i trosk, do miejsca, w którym odnajduje on ukojenie i spokój. Jeśli uczysz się medytacji zen, zalecona technika może polegać po prostu na obserwowaniu oddechu i liczeniu wykonywanych oddechów. Koncentrując umysł w ten sposób, zatrzymujemy jego wędrówkę. Ucząc się od tybetańskiego nauczyciela możesz zostać poproszony o to, byś usiadł i w ciszy wsłuchał się w otaczające cię dźwięki oraz w tworzoną przez nie przestrzeń, co pomoże ci uświadomić sobie to, co tybetańscy buddyści określają jako „pustkę”. Buddyjscy nauczyciele często zalecają: „po prostu obserwuj ruch przepony oddechowej; patrz, jak unosi się w czasie wydechu i jak opada w czasie wdechu; obserwuj jej miarowy ruch: wznoszenie i opadanie, wznoszenie i opadanie”. Te bardzo proste i praktyczne techniki uczą cię obserwowania fal myślowych i ustanowienia stałej uważności zamiast pozostawania rozproszonym i zdezorientowanym wszystkimi żądaniami, jakie ciąg myśli i zewnętrzny świat przed tobą stawiają.

Opanowawszy podstawy umożliwiające nabranie biegłości w medytacji, uczeń może otrzymać specjalny dźwięk albo słowo – zwane mantrą – jako przedmiot koncentracji. Mantra jest ciągiem dźwięków lub słów, które pomagają umysłowi osiągnąć stan skupienia. Rozproszony umysł musi się skoncentrować. Niektóre współczesne szkoły alternatywne twierdzą, że koncentracja nie jest do medytacji konieczna, ale w rzeczywistości koncentracja jest niezbędna. Oczywiście stosowane metody koncentracji nie powinny być zbyt wyczerpujące.

Próby uczynienia umysłu pustym to niezdrowy sposób przygotowania do medytacji. Kiedy uczeń powtarza słowo albo mantrę, nieświadomie koncentruje się na niej kolejny i kolejny raz. Ciszy, której poszukują doświadczeni medytujący, nie powinni praktykować początkujący, ponieważ umysł zawsze potrzebuje jakiegoś punktu odniesienia. Przedmiot medytacji, taki jak dźwięk albo mantra, służy oswojeniu umysłu z koncentracją tak, by w końcu doprowadzić go do stanu wyciszenia.

Zacznij powtarzać na okrągło jedną myśl, a w końcu zaczniesz się identyfikować z nią i z doświadczeniem, do którego się ona odnosi. Wszystko, co na okrągło powtarzasz, odciśnie na tobie trwałe piętno. Przykładowo, zapewne zdarzyło ci się nieraz usłyszeć piosenkę o powtarzających się zwrotkach, a następnie po kilku godzinach, albo następnego dnia, usłyszane słowa wciąż były obecne w twoim umyśle. Nie możesz wymazać ich ze świadomości. Łódź tworzy fale, a fale rozprzestrzeniają się coraz dalej we wszystkich kierunkach. W podobny sposób każda myśl rozprzestrzenia wibrację, która wpływa trwale na twój umysł. Sprawdza się to szczególnie w wypadku myśli powtarzającej się, przypominającej piosenkę lub mantrę, ponieważ skumulowany wpływ wielokrotnego powtarzania jakiejś myśli jest znacznie potężniejszy od pojedynczego jej wypowiedzenia. Jeśli przywołałbyś wielokrotnie słowo „pokój”, towarzyszyłoby ci ono przez wiele godzin lub dni. Ostatecznie wpłynęłoby na ciebie i stałoby się twoim centrum lub bazą, pozycją, z której konfrontujesz się ze światem.

Wielokrotnie przywoływana myśl może mieć wielki wpływ na twoją osobowość. Zdarza się, że rodzice zaszczepiają pewne myśli w umysłach swoich dzieci. Być może rodzice powtarzali ci: „jesteś leniwy, nigdy nic nie osiągniesz” albo „jesteś bardzo bystry”. Być może powtarzali ci to raz, dwa razy dziennie przez wiele lat. Zacząłeś to absorbować, identyfikować się z tym i koncentrować się na tej myśli. Zacząłeś utożsamiać się z cechami, które ci zasugerowano. Nawet jeśli nie myślisz o sobie świadomie: „jestem leniwy”, fale powodowane przez tę myśl nadal będą mieć wpływ na twoją postawę i twoje zachowanie. W przerwach między ogniwami łańcucha skojarzeń przewijających się przed twoim umysłem, być może raz na sto lub tysiąc myśli, pojawia się myśl (świadoma albo podświadoma): „jesteś leniwy; nigdy ci się to nie uda” albo „ jesteś naprawdę bystry; uda ci się”.

Kiedy koncentrujesz umysł na konkretnej myśli powtarzanej kolejny i kolejny raz w trakcie medytacji, zmieniasz łańcuch skojarzeń. Zamieniasz niektóre z tych podświadomych myśli, które wciąż napływają do twojego umysłu, inną myślą, świadomie dobraną w celu rozwinięcia twojej osobowości w korzystny sposób.

Prezentowany fragment pochodzi z nowo wydanej przez Wydawnictwo Tedson książki Swamiego Ajayi Medytacja – psychologia jogi w praktyce, objętej patronatem portalu JogaSutry.pl.