Majowy edytorial o cierpiącym Hafizie. Agata Mrowińska

Wieczorem, przy modlitwie obcych, kiedy zacznę ją płaczem,
to pośród łez i skarg i jęków wszczynam powieść rozpaczy. (…)

Już świt, i w ciszy ranku słyszę, jak łka Harfistka Nieba:
„Dziś miałam lekcję u Hafiza, który śpiewa, gdy płacze”.

Hafiz, Gazel XXXV*

Ma rację Hafiz, że „śpiewa, gdy płacze”, i można znaleźć wiele powodów dla tego, by mu ją przyznać. Choć mogłoby się również wydawać, że niepotrzebnie zanurza się w cierpieniu, które nie pozwala wyjść poza siebie, zamyka go w ciasnym kole i pozbawia uważnego spojrzenia na rzeczywistość. Jednak w miarę rozwoju uważności w obserwowaniu siebie pojawia się ciekawy wniosek – że ból może rodzić wrażliwość do właściwego przeżywania.

Cierpiący Hafiz pokazuje, że ta nieprzyjemna jednak reakcja często stwarza przestrzeń dla bezpośredniego kontaktu z własnymi, aktualnymi odczuciami. Postrzegany na ogół jako negatywny moment zderzenia tego naszego wewnętrznego „czegoś”, tej wewnętrznej przestrzeni z silnym zewnętrznym bodźcem może stać się punktem wyjścia dla skupionej obserwacji obszaru naszej codzienności, do tej pory pomijanego czy traktowanego mechanicznie. Z perspektywy praktyki cierpienie może się więc okazać początkiem pozytywnych zjawisk – w tym sensie, że uważność pojawiająca się w miejscu, w którym do tej pory jej brakowało, to zawsze krok naprzód.

Żeby więc docenić postawę Hafiza, musimy założyć, że nieobca mu jest praktyka zdystansowanego podejścia do obserwowanych wrażeń i może ta Harfistka, czyli daleka Wenus, stanowi tego dowód. Jeśli bezstronnie śledzi rozwój swojego przeżycia i jednocześnie pozwala mu wybrzmieć w pieśni, takim, jakim jest, to nie tylko wyzbywa się ciężaru, który mógłby zapisać się w ciele jako napięcie („Bez juków wędruj!”), pozwala mu się wyczerpać, lecz także uczy się tej specyficznej relacji z samym sobą, która stanowi podstawę jam, nijam, a w zasadzie każdej jogicznej praktyki. Dzięki temu jego bolesna rzeczywistość zamienia się w narzędzie na ścieżce rozwoju, a wreszcie staje się nim również samo doświadczenie cierpienia.

Kolejną iskrą potencjału, która tkwi w trudnej, postrzeganej jako negatywna sytuacji, jest stosunkowa łatwość w zdobywaniu do niej dystansu. O ile silniejsza jest tu motywacja niż przy odczuwaniu szczęścia (tego nagłego, silnego, uwarunkowanego okolicznościami)! Tego już nie mówi mi Hafiz, ale dało się poznać w kilku zaobserwowanych doświadczeniach. Nie umniejszając ciężaru niczyich złych przeżyć, na własnej skórze udało mi się odczuć, że łatwiej zrezygnować z cierpienia niż ze szczęścia (znów: tych uwarunkowanych zewnętrznie). Zdaje się, że warto podążyć tym tropem – bo powoli wypracowywany dystans nie ucieka, tym razem niezależnie od okoliczności. Nawet jeśli nie uda się go w pełni wykorzystać, by znów nie wpaść w krąg uzależnienia od doświadczania szczęścia lub cierpienia, to ponownie rozpoznało się pole dla kolejnej, jogicznej pracy…

Uważne doświadczanie trudnych życiowych momentów każe porzucić wyobrażenia o potencjalnej naszej reakcji w środku bolesnego zdarzenia, sprowadza nas do prostych działań w rzeczywistości, którą mamy. I w końcu budzi zaufanie do własnej siły. Bez niego zaś trudno byłoby wziąć odpowiedzialność za ścieżkę rozwoju, którą musimy sobie wyznaczać.

Nieustannego postępu w zdobywaniu uważności i zaufania życzę wszystkim Czytelnikom i Czytelniczkom portalu JogaSutry.pl, dziękując jednocześnie za zaufanie z Waszej strony.

*Z przypisów od tłumacza, T. M. Filipa:
„Modlitwa obcych: odmawiana przez podróżujących. Dla sufich życie jest podróżą i nocą, a świat doczesny – obczyzną i gospodą.
(…) Harfistka: Wenus, planeta muzyki i szczęścia.”