O 2 rodzajach miłości na duchowej ścieżce. Maciej Wielobób

Bądź pozdrowiona, Miłości, słodkie szaleństwo!
Leczysz nasze wszystkie słabości. 
Jesteś lekarzem dla naszej pychy i zarozumiałości! 
Jesteś naszym Platonem i Galenem.
Rumi

Na przestrzeni wieków ludzie podejmowali i podejmują różne drogi duchowe, jednak szczególnie ceniona pośród joginów i mistyków (a już najbardziej w szkołach sufizmu i bhakti jogi)  jest ścieżka miłości. Ma to podwójne – psychologiczne i metafizyczne – uzasadnienie. Z perspektywy medytacyjnej psychologii miłość jest najsilniejszym prądem skupiąjącym uwagę w określonym kierunku, kierunku obiektu tej miłości. Jeśli kocham moją żonę i syna to nie muszę sobie o nich przypominać, po prostu pamiętam o nich cały czas. Z kolei z metafizycznej perspektywy: cóż wyraża lepiej Istnienie Boga/Absolutu niż bezwarunkowa Miłość, co niesie w sobie większe doświadczenie wolności i łaski?

Klasyczni suficcy autorzy, m.in. Ad-Dajlami, Awicenna (Ibn Sina), Al Gazali czy Ibn Arabi, rozróżniają wiele rodzajów miłości. Jednak z perspektywy praktycznej szczególnie istotne są jej dwa rodzaje: miłująca dobroć, która często u sufich jest wiązana z określeniami rahman i rahim oraz rozpuszczenie siebie w miłości (iszk).

Miłująca dobroć jest traktowana jako jedna z właściwości serca i jej praktykowanie jest związane z kultywowaniem dosyć szerokiego spektrum właściwości: od akceptacji poprzez życzliwość, czystą przyjaźń aż po swego rodzaju matczyną troskę i miłość. Oczywiście owe właściwości kultywujemy nie tylko wobec innych, ale i wobec siebie, co bywa trudne (ile osób bezwarunkowo akceptuje siebie?). Sufi ową miłującą dobroć kultywują jako boski atrybut, przejaw Rzeczywistości, do którego można się dostroić czy na który można się oczyścić, tak by przepływał przez nas z każdym oddechem.

Na określenie miłującej dobroci suficcy mistycy użwają 2 terminów, które pochodzą z tego samego rdzenia r-h-m: rahman i rahim. Rahman to jakość wielkiej (boskiej) “matczynej” miłości i łaski, która bezwarunkowo obejmuje całe stworzenie bez względu na to czy się o nią staramy czy nie, niezależne od tego czy „zasłużyliśmy” naszymi czynami czy nie. Rahim z kolei jest jakością dobroci, życzliwości, pewnego rodzaju warunkowej miłości i łaski itd., która jest odpowiedzią na nasze właściwe czyny.

Miłująca dobroć dla sufich jest jednak jedynie krokiem na drodze do iszk (Ishq) czyli rozpuszczenia się w miłości w jej trzech przejawach: miłości jako takiej oraz bycia kochanym (kochaną) i kochającym (kochającą). Dzięki temu sufi doświadcza samorealizacji poprzez fana’ i baqa’ (rozpuszczenia identyfikacji i niczym nieuwarunkowanej Obecności). Zwróćmy uwagę, że by owo rozpuszczenie się w miłości, byciu kochanym i kochającym nie było dla nas toksyczne, niezbędny jest wcześniejszy trening etyczno-psychologiczny i duchowy, jak również poprzedzające iszk kultywowanie właściwości serca, a szczególnie współczucia i miłującej dobroci.

Poniżej dołączam moje robocze tłumaczenie pieśni autorstwa Abidy Parveen (wybitnej wykonawczyni sufickiego qawwali, ghazal i kafi), która wyraża owo doświadczenie rozpuszczenia w mistycznej miłośc. Przypisy są na dole i tam też znajdziecie wideo, na którym autorka wykonuje tę pieśń.

* * *