Kręgosłup w praktyce asan. Bogusław Orkisz

Kręgosłup jest  jedną z najważniejszych, najbardziej wyspecjalizowanych i złożonych struktur w ludzkim  organizmie. Składa się z ponad trzydziestu kości zwanych kręgami, ułożonych jeden nad drugim w formie kolumny. Wokół tej tworzącej  oś  kolumny porusza się ciało – podobnie jak wokół grzbietu książki obracają się strony. Ten grzbiet tworzy szkieletowy rdzeń w tułowiu i jest osią podtrzymującą  ciało we wszystkich pozycjach jogi. Kręgosłup tworzy również ochronę dla rdzenia kręgowego, głównego kanału w układzie nerwowym, pełniącego funkcję najważniejszego łącza mózgu z resztą ciała.

Dla prawidłowego funkcjonowania, jak również zdrowia i  dobrej kondycji,  natura wyposażyła kręgosłup w kilka naturalnych krzywizn. W części szyjnej i lędźwiowej występuje przednie wygięcie kręgosłupa, czyli lordoza. Spłaszczenie  jej lub nadmierne pogłębienie wskutek złej postawy lub słabości mięśni przykręgosłupowych, może wywołać problemy zdrowotne. W rejonie kręgosłupa piersiowego i krzyżowego występuje kifoza, czyli tylne wygięcie kręgosłupa. Pomiędzy kręgami  kręgosłupa znajdują się krążki międzykręgowe, będące  naturalnymi amortyzatorami wstrząsów, podobnie jak  amortyzatory w samochodzie, dzięki którym podróżujemy miło i komfortowo. Wszystkie  elementy kręgosłupa połączone są  siecią  mięśni i więzadeł oraz drobnych stawów. Dzięki temu jest on idealnie skonstruowany do tego, by neutralizować  siły rozciągania i ściskania, dążąc przez to do swojej naturalnej równowagi.

Miedzy różnymi grupami mięśni a mięśniami przykręgosłupowymi jest wiele połączeń. Każde usztywnienie, napięcie lub skurcz może wywołać reakcje łańcuchowe powodując ból i ograniczenia ruchowe. Ścisłe połączenia mięśniowe powodują, że ból kręgosłupa pociąga za sobą cierpienie całego ciała. Ważny  jest również wpływ psychiki na stan kręgosłupa. Podwyższony poziom stresu lub napięcia umysłowego powoduje zwiększenie napięcia mięśni. W rezultacie następuje jego skurczenie. Staje się bardziej ścisły i napięty, im większe pobudzenie tym większe napięcie mięśni, większa siła skurczu. Chcąc zachować kręgosłup w dobrej formie, powinniśmy o niego odpowiednio dbać. Powinniśmy rozwijać i wzmacniać mięśnie przykręgosłupowe, aby mogły go skutecznie podtrzymywać i pomóc nam zachować odpowiednią postawę. Ale musimy też poszukiwać rozluźnienia i elastyczności odpowiednich struktur. W każdym z tych przypadków z pomocą przychodzi joga – połączenie ciała, umysłu i oddechu.

W związku z tym, że na stan kręgosłupa wpływa nie tylko stan mięśni, ale i stan naszego umysłu i oddechu, praktyka jogi  jest idealnym środkiem zaradczym. Asany, czyli pozycje ciała, skutecznie rozciągają i zwalczają ból mięśni, poprawiają elastyczność kręgosłupa i sprzyjają jego regeneracji. Rozciąganie jest ćwiczeniem  bardzo naturalnym, wystarczy spojrzeć na psy i koty. Przeciąganie się uwalnia mięśnie od nagromadzonego  napięcia, likwidując w ten sposób stwardnienia, skurcz i bolesność. Joga daje nam szeroki wachlarz pozycji, umożliwiających ruchy kręgosłupa w różnych kierunkach. Należą do nich:

• zgięcie (skłon do przodu) – uttanasana, balasana, urdva dhanurasana
• wyprost i przeprost – chakravakasana, urdva hastasana, urdhva dhanurasana
  
• rotacja osiowa (skręty) – mariciasana III, parivrta trikonasana
• zgięcie boczne – uthita trikonasana, parighasana

Aby rozciąganie było skuteczne, ważne jest rozluźnienie, nie tylko ciała, ale umysłu i oddechu. Można  je uzyskać przez odpowiednią praktykę dynamiki i statyki  w pozycjach, praktykę głębokiego relaksu (śavasany) i  ćwiczeń oddechowych (pranajamy).  W śavasanie,  poprzez wyciszenie umysłu i układu nerwowego, rozluźnieniu ulegają mięśnie przykręgosłupowe i całego ciała, uwalniają się one ze skurczu. Ponadto poprawia się ukrwienie, organizm uwalnia się od stresu i niepokoju. Śavasana jest naturalnym stanem,   który przychodzi  łatwo po większym wysiłku, np. po dynamicznej sesji asan.

Jeśli chcemy  dopełnić praktykę asan i głębokiego relaksu, powinniśmy zwrócić  uwagę na oddech, który jest łącznikiem miedzy ciałem i umysłem. U osoby pobudzonej i niespokojnej, będącej pod wpływem stresu, pojawiają się zaburzenia w oddychaniu, staje się on przyspieszony i płytki,  co negatywnie wpływa na ciało i umysł. Świadomy oddech i ćwiczenie technik oddechowych (pranajamy) powoduje lepsze natlenienie krwi, co sprzyja wzmocnieniu i poprawie kondycji mięśni  przykręgosłupowych. Działa również uspokajająco na mózg i układ nerwowy, obniża ogólne napięcie.

Należy również wspomnieć o rdzeniu kręgowym, który znajduje się w kanale wewnętrz kręgosłupa. Wszelkie przykurcze i napięcia mięśni  przykręgosłupowych mogą działać jak imadło, uciskając  wrażliwy rdzeń kręgowy, co może powodować poważne dolegliwości, a nawet doprowadzić do paraliżu kończyn lub organów. W ten sposób utrzymanie kręgosłupa w dobrej formie sprzyja zdrowiu i dobrej kondycji psychofizycznej. Troska o nasz kręgosłup sprawia, że możemy dłużej cieszyć się zdrowiem i życiem. Czego Wam wszystkim życzę 🙂

– –

Bogusław Orkisz jest nauczycielem jogi w podejściu vinyasa krama, uczniem Macieja Wieloboba. Prowadzi zajęcia w Brzeszczach , Oświęcimiu i Kętach.

Strona Bogusława: http://jogdana.pl/