Cztery środki praktyki i sześć cnót w jnana jodze. Maciej Wielobób

Jnana joga pierwotnie związana była z filozofią sankhji, natomiast niewątpliwie w późniejszym czasie rozwijała się głównie na gruncie wedanty, szczególnie advaita wedanty.

Koncepcja 4 środków praktyki (sadhana ćatśtaya) i zawartych w nich 6 cnót (śat sampat) jest interesującą koncepcją środków do uzyskania celów praktyki, zaproponowaną prawdopodobnie przez średniowiecznych jnana-joginów, związanych z filozofią wedanty. Już na pierwszy rzut oka widać, że jest to zupełnie odmienne podejście od jogi klasycznej Patańdżalego, opartej na założeniach sankhji.

Koncepcja czterech środków praktyki ma podobne zastosowanie jak kriya joga u Patańdżalego, a mianowicie ma posłużyć usunięciu uciążliwości (avidya, asmita, raga, dveśa, abhiniveśa) i przygotować umysł do praktyk koncentracyjnych.

Poniżej pokrótce omawiam wszystkie środki:

1. Viveka (rozróżnienie)

Pierwszym z 4 środków jest rozróżnienie, zbliżone do proponowanej przez Patańdżalego w jodze klasycznej abhyasy (praktyki, ćwiczenia jogicznego). Viveka oznacza w tym kontekście stopniowy rozwój zdolności rozumienia, czyli odróżnienie między tym, co jest trwałe i tymczasowe, prawdziwe i nieprawdziwe, jak również między tym, co jest naszym prawdziwym Ja, a tym co Jaźnią nie jest.

2. Vairagya (nie-przywiązanie)

W wyniku praktyki rozróżnienia stopniowo zanikają wpływy przywiązania (raga) i awersji (dveśa) na nasz umysł. To wzmacnia jakość rozróżnienia, ponieważ vairagya i viveka muszą się przeplatać w praktyce i wzajemnie uzupełniać.

3. Śat sampat (6 cnót)

6 cnót to obszary treningu umysłu, które mają za zadanie ustablizować umysł.

a. śama (spokój)

Intencjonalna praktyka wewnętrznego spokoju i zadowolenia/akceptacji (santośa).

b. dama (trening zmysłów)

Używanie zmysłów (ucho, skóra, oko, język, nos) i narządów działania (mowa, ręka, noga, narząd rozmnażania, narząd wydalania) w sposób użyteczny dla naszego rozwoju. Zazwyczaj mamy tendencję do używamy ich w sposób szkodliwy dla nas samych.

c. uparati (wycofanie)

Brak potrzeby poszukiwania nowych doświadczeń zmysłowych, będący efektem treningu zmysłów i kultywowania spokoju umysłu.

d. titiksa (cierpliwość)

Cierpliwość i tolerancja pozwalają nam uwolnić się od nacisków ze strony innych osób, które – świadomie lub nieświadomie – chcą nas wciągnąć w niekorzystne dla nas działania.

e. śraddha (wiara)

Pewność, że zmierza się dobrym kierunku, podążając za sprawdzonym nauczaniem jogi.

f. samadhana (koncentracja)

Pełne koncentracji działanie na rzecz zrównoważenia emocjonalnego i intelektualnego.

4. Mumukśutva (tęsknota)

Intensywne pragnienie wyzwolenia. Jeśli będzie wystarczająco silne, pochłonie inne pragnienia.

– –

Maciej Wielobób jest nauczycielem jogi i trenerem nauczycieli jogi w nurcie vinyasa krama. Jest autorem wielu artykułów na portalach o jodze, jak również książki “Terapia jogą”. W drugiej połowie 2011 roku wyjdzie jego kolejna książka na temat psychologii jogi. Maciej prowadzi zajęcia jogi w Krakowie oraz warsztaty jogi w całej Polsce.
Pracownia Jogi Macieja Wieloboba: http://www.joga-krakow.pl
Warsztaty jogi z Maciejem Wielobobem w całej Polsce: http://maciejwielobob.pl
Blog Macieja Wieloboba o jodze: http://www.joga-blog.pl/