Iśwarapranidhana. Śrivatsa Ramaswami

Śrivatsa Ramaswami

Patańdżali  w Jogasutrach zazwyczaj nie powtarza tego samego terminu. Jednakże termin “iśwarapranidhana” pojawia się trzykrotnie, ponieważ w różnych kontekstach ma różne znaczenie.

Według mojego nauczyciela, Śri Krishnamacharyi, pomimo iż Jogasutry zajmują się tematem (radża) jogi, odnoszą się do potrzeb 3 grup uczniów. Pierwsza, niejako “najwyższa” grupa uczniów (uttama adhikari) to grupa, do której skierowany jest pierwszy rozdział sutr, znany jako Samadhi pada. Tutaj Patańdżali używa terminu iśwarapranidhana jako niezależnego środka do osiągnięcia wyzwolenia z cierpienia poprzez kompletne uspokojenie umysłu (cittavritti nirodhah). Według Patańdżalego jest możliwe osiągnąć ten jogiczny cel przez intensywne oddanie iśwarze (pranidhana = bhakti viśesza). Poprzez japę (intonację) mistycznej sylaby om, wymieniona wyżej grupa uczniów, która już posiada pewną łatwość wchodzenia w stan samadhi, będzie w stanie osiągnąć ten szczególny rezultat. Intensywna wiara i oddanie zewnętrznemu, nieskrępowanemu duchowi, iśwarze, którego esencją jest czysta świadomość, “załatwi sprawę” i nic więcej nie jest potrzebne. Jednak, gdy komuś brak tego ferworu wiary, to nawet przy łatwości wchodzenia w pewne stany samadhi jest potrzebny bardziej złożony proces, polegający na opanowaniu kolejnych 24 aspektów prakriti poprzez podążanie nieteistyczną ścieżką niriśwara sankhji.

W drugim rozdziale (Sadhana pada), Patańdżali zajmuje się przypadkiem tych, którzy nie posiedli jeszcze umiejętności wchodzenia w stan samadhi, tym niemniej jednak chcą podążać ścieżką jogi, zaczynając od pierwszego kroku w tej tysiącmilowej podróży. Dla nich, dla całkowitych początkujących, Patańdżali proponuje praktykę iśwarapranidhany jako jeden z elementów kriya jogi. Tutaj iśwarapranidhana ma inne zastosowanie. Tutaj termin ten odnosi się do iśwarapujana, czyli rytuałów religijnych. Mniej lub bardziej skomplikowane rytuały religijne pozwalają zainteresowanemu pozostać skoncentrowanym na iśwarze, przynajmniej przez pewną część dnia. Praktycznie sprowadza się to do wykonywania lub brania udziału w rytuałach danej religii (modlitwa, puja, msza). Jest to możliwe dla każdego, kto wierzy w Boga, ale komu brakuje zdolności do skupienia (samadhi). Raczej nie osiągniemy samadhi w ten sposób, ale tego typu praktyka stopniowo przygotuje umysł do praktyk medytacyjnych. Jednocześnie, praktyka ta na gruncie krija jogi Patańdżalego, zredukuje psychologiczne cierpienie spowodowane przez niektóre kleśe (np. avidję).

Ktoś może zapytać czy iśwarapranidhana czy iśwarapujana samo w sobie może doprowadzić do samadhi bhavany, jak jest to opisane w krija jodze, czy też jedynie częścią krija jogi. Inne pytanie, które można sobie zadać, to kwestia co jeśli ktoś ma trudność z wiarąw Boga, czy taka osoba także może odnieść korzyści z krija jogi? Istnieją opisane praktyki krija jogi bez zastosowania komponentu iśwarapranidhana. Wielki epos Ramajana opisuje mędrca jako kogoś osadzonego w praktyce ascezy (umiarkowania) i studiowania. Ramajana rozpoczyna się 2 znamionami krija jogi właśnie, tapasem i svadhjają: tapas svadhjaja nirataam. Widzimy zatem, że są okoliczności, w których te 2 elementy krija jogi wspomniane są bez iśwarapranidhany. Oczywiście najlepiej byłoby stosować wszystkie 3 elementy tej praktyki razem.

Kiedy praktykujący iśwarapranidhanę realizuje z zaangażowaniem praktykę rytuałów iśwarapujany, kleśe zostają usunięte i praktykujący jest na dobrej drodze odwarunkowywania umysłu w kierunku samadhi. Wówczas mamy następne stadium praktyki jogi, tym razem już bardziej wyszukaną i kompletną sadhanę w postaci astanga jogi (jogi ośmioczłonowej). Tutaj także wspomniana jest praktyka iśwarapranidhany jako część nijama sadhany i jako efekt w tym kontekście jest także wspomniane samadhi, które jest także celem całej praktyki astanga jogi (w której to samadhi jest ostatnim członem – anga). Komentatorzy zazwyczaj intepretują iśwarapranidhanę na gruncie astanga jogi inaczej niż na gruncie praktyk wymienionych w pierwszej padzie Jogasutr i w krija jodze. Mawiają, że tu termin ten odnosi się do sumiennego wykonywania własnych obowiązków, ofiarowując owoce swoich czynów Bogu. Ta praktyka jest odpowiednia dla “średniozaawansowanego” praktykującego (madhyama adhikari), który nie ma zdolności wchodzenia w samadhi, ale jest w pełni oddany jodze jako praktyce na całe życie. Dla tego typu uczniów Patańdżali sugeruje klasyczną jogę ośmioczłonową. Tutaj iśwarapranidhana, jak sugeruje mój nauczyciel i kilku innych komentatorów, oznacza całkowite poddanie się Bogu, inaczej saranagati lub prapatti. Niektórzy twierdzą, że nakaz sumiennego wykonywania swoich obowiązków także odnosi się do ustalonych praktyk jogi ośmioczłonowej (astanga jogi), które też należy wykonywać z intencją poddania się Bogu. Tego typu karma joga, w której rezultaty praktyki nie przyćmiewają umysłu praktykującego, określana jest jako “karma phala tyaga”. Ta praktyka oddania doprowadza do samadhi, które to jest niezbędną umiejętnością na “ostatnim okrążeniu” jogicznej podróży.

Mój nauczyciel, będąc oddanym bhakti joginem, podkreślał znaczenie nurtu iśwarapranidhana w Jogasutryach. Praktykujący, którzy mają w sobie bardzo dużo intensywnego oddania powinni zdecydowanie podążać ścieżką oddania. Dla większości osób jednak rozsądna kombinacja sankhja jogi i bhakti jogi będzie pomocna w realizacji praktyk opisywanych przez sutry Patańdżalego. Ale koniecznie trzeba zaznaczyć, że sama iśwarapranidhana jest niezależnym i samodzielnym systemem jogi w Jogasutrach. Dla początkującego praktyka ta przygotowuje umysł do samadhi, jednocześnie redukując kleśe (uciążliwości). Dla średnio-zaawansowanego praktykującego prowadzi do samadhi jako niezbędnego narzędzia, zarówno dla pojawienia się siddhi, jak i dla kaivalyi oraz zredukowania nieczystości umysłu, radżasu i tamasu. Na najwyższym poziomie iśwarapranidhana prowadzi do zrozumienia prawdziwej natury siebie (pratyak cetana), jak również dla usunięcia wszelkich przeszkód w praktyce (antaraya).

Wielu innych acharyów także poczyniło pewne wysiłki, aby podkreślić znaczenie obu nurtów praktyki (bhakti jogi i sankhja joga). Adi Śankara, adwokat nondualizmu (advaita vedanta), napisał wiele wybitnych prac, nie tylko na trudne intelektualnie tematy jak doktryna advaity (Brahma sutra bhashya, Vivekaćudaani etc.), ale także napisał wspaniałe prace w nurcie bhakti, takie jak Bhaja Govindam, Soudarya Lahari i inne. Śri Śankara nie tylko był najwybitniejszym przedstawicielem Advaity, ale także jest znany z tego, że ustanowił sześć metod ortodoksyjnych rytuałów religijnych w Indiach (śan-mata-sthapana-acarya): rytuały Ganeśi (Ganapatya), Kumary (Kaumara), Matki Śakti (Śaakta), Śiwy (Śaiva), Wisznu (Waisznawa) i słońca (Saura). Napisał niezliczoną ilość poezji na temat tych bóstw. Patańdżali, Adi Śankara, mój guru Śri Krishnamacharya i kilku jeszcze ortodoksyjnych nauczycieli dawnych lat sprawnie poruszali w obu ścieżkach: mądrości i oddania (miłości).

– –

Śrivatsa Ramaswami przez 33 lata był uczniem Śri Krishnamacharyi, ojca współczesnej jogi. Jest jednym z najwybitniejszych współczesnych nauczycieli jogi.
Strona acharyi Śrivatsy Ramaswamiego: http://vinyasakrama.com

Strona Vinyasa krama joga w Polsce: http://www.vinyasakramajoga.pl

Tłumaczenie: Maciej Wielobób, http://maciejwielobob.pl, http://www.joga-blog.pl