Ajurweda jako metoda wspomagania salutogenezy. Cz. III. Aleksandra Mróz

Omawiając pojęcie stresorów, Antonovsky podkreśla, że należy zdecydowanie odróżnić stan napięcia od stanu stresu. Nie ma wątpliwości, że

nieustannie stykamy się w życiu z bodźcami, na które nie mamy gotowej, adekwatnej odpowiedzi adaptacyjnej, a na które musimy jakoś zareagować.⁹

Niezależnie od swego pochodzenia czy charakteru, stresor daje komunikat mówiący o tym, że mamy problem. Natura tego problemu jest dwoista – emocjonalno-instrumentalna. Musimy jednocześnie uregulować emocje (aspekt emocjonalny) i znaleźć rozwiązanie (aspekt instrumentalny). Jak czytamy u Antonovsky’ego

napięcie powstaje wtedy, gdy w mózgu odzwierciedlona zostanie świadomość niezaspokojonej potrzeby, konieczności sprostania jakimś wymaganiom, konieczności zrobienia czegoś, by zrealizować określony cel.¹⁰

Nie ma znaczenia, czy powstaje ono w wyniku stresora pozytywnego (wydanie na świat zdrowego dziecka), czy negatywnego (rychła utrata pracy w wyniku zamknięcia zakładu pracy). Należy tu przy okazji zaznaczyć, że każde doświadczenie może być przyjemne lub przykre, w zależności od tego, jak postrzega je dana jednostka. Aby zlikwidować napięcie, należy podjąć działanie, co nie będzie stanowić większej trudności, gdy osoba jest pewna tego, że da radę zachować się w sposób odpowiedni do upragnionego rezultatu. Problem zaczyna się wtedy, gdy przyczyny stanu napięcia zostaną zlekceważone lub gdy człowiekowi brakuje odpowiednich zasobów, umożliwiających powrót do równowagi. Zostają wówczas uruchomione szkodliwe procesy i organizm przechodzi w długotrwały stan stresu.¹¹

Poczucie koherencji (ang. sense of coherence – poczucie koherencji, poczucie spójności) stanowi centralne pojęcie koncepcji salutogenezy. Antonovsky określa je w następujący sposób:

poczucie koherencji jest to globalna orientacja człowieka, wyrażająca stopień, w jakim człowiek ten ma dojmujące, trwałe choć dynamiczne poczucie pewności, że:

• bodźce napływające w ciągu życia ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego mają charakter ustrukturyzowany, przewidywalny i wytłumaczalny;
• dostępne są zasoby, które pozwolą mu sprostać wymaganiom stawianym przez te bodźce;
• wymagania te są dla niego wyzwaniem wartym wysiłku i zaangażowania.¹²